Yandaki kalpaklı adamın resmine iyi bakın. O bir tarihtir, o bir kahramandır o bir efsanedir. Bizim köylü olup da onu tanımayan yok gibidir.
Bu adamı tanıdığımızı da nereden çıkardın?Biz bu adamı ömrümüzde ilk defa görüyoruz dediğinizi duyar gibi oluyorum.
Belki de haklısınız. Bu kalpaklı adamı hepimizde ömrümüzde ilk defa görüyoruz. Onunla tanışıklığımızçocukluk yıllarımızda başladı. Köyümüzün yaşlılarından onun hikayelerini,onun maceralarını çok dinlemiş, bu kalpaklı adama hayran olmuştuk.
O kimine göre bir Eşkıya, kimine göre de bir kahramandır. Hayatını incelediğim zaman bu adamın
kahramanlık yönünün Eşkıyalık yönünden daha ağır bastığını gördüm. Bu kahraman adamı daha yakından tanımak için Taa İstanbuldan kitabını getittirmiş,uzun uzun incelemiştim. Hiç unutmam kitap elime geçer geçmez de bir gecede okuyup bitirmiştim. Onun Ermeni zulmü altında inim inim inleyen Müslüman Türk milletine yaptığı hizmetleri hayranlıkla okumuştum. Hayat hikayesini okuyunca da ona olan hayranlığım bir kat daha artmıştı.
Bu kalpaklı adamı halamı tanımadınız?
O Toroslar Kartalı Durandır.
O Ermenilerin korkulu rüyası Duran Şahindir.
O efsane Eşkıya Gizik Durandır.
Gizik Duran 1897 yılında bugünkü Adana’nın Saimbeyli ilçesine bağlı Cumhurlu köyünde doğmuştu. Kayseri’nin güney sahasında bulunan; Develi, Yahyalı, Tomarza, Pınarbaşı, Sarız gibi yöreler ile Adana’ya bağlı Saimbeyli, Tufanbeyli, Feke, Kozan, Osmaniye’ye bağlı Kadirli gibi yörelerde ve Kahramanmaraş’ın Göksun, Andırın, Afşin ilçelerinde nesilden nesile Ermenilere karşı kahramanlığı ve hikayeleri anlatılan bir şahsiyettir.
I. Dünya Savaşı sonrası, Fransızların güney bölgelerimizi işgali ve Ermeni komitacıların silahlanarak Türk halkına yönelik saldırılarına karşı, Millî Mücadele sırasında Develi’de Kilikya Komutanlığı karargâhı kurulmuş ve silahlı kuvvetlere ihtiyaç ortaya çıkmıştı. Feke’nin Pungu (Kılıçkaya) köyünde bulunan ve o dönemde otuz-kırk kişilik bir gurup arkadaşıyla eşkıyalık yapmakta olan Gizik Duran ile Osman Tufan Paşa görüşerek, eşkıyalık yapmayacaklarına ve verilen emre itaat edeceklerine dair söz alarak, bunları Millî Mücadele tarafına geçmeye iknâ etmiştir.
Gizik Duran, bilhassa bugünkü Saimbeyli, Şarköy, Tufanbeyli, Doğanbeyli gibi yerlerin Haçın Ermeni çetelerinden geri alınmasında ve onlara karşı korunmasında kahramanlıklar göstermiştir. 1920 yılı başlarında Kuvây-ı Milliye’ye dahil olan Gizik Duran, silah arkadaşları ile birlikte Osman Tufan Paşa, Doğan Bey, Develi Kaymakamı Âtıf Bey gibi yetkili kimselerden aldığı tâlimatlara uyarak, Zamantı Irmağı boyundaki kasabalar ve köylerde Türk halkının güvenliğini de sağlamaya çalışmıştır.
Gizik Duran ve arkadaşları, komutan Doğan Bey’in emrinde öncü kuvvetler olarak, 9-10 Mart 1920 gecesi Doğanbeyli’deki Ermeni çetelerini bozguna uğratıp, Saimbeyli’ye kadar kovalamışlardır. Saimbeyli kuşatmasında önemli hizmetleri olan Gizik Duran, 3 Temmuz 1920 tarihinde kurtarılan Şarköy savaşlarında yer almıştır. Saimbeyli Ermeni çetelerinden alındıktan sonra Gizik Duran, Pağnık Jandarma Karakol komutanlığı da yapmıştır.
Her Eşkıya gibi Gizik Duranında sonu bir kurşun olmuş, bir yanlış anlaşılmadan dolayı Kel Osman adındaki bir şahıs tarafından pusuya düşürülerek 29 Haziran 1929’da öldürülmüştür.
Koca Durandan geriye kahramanlık dolu maceraları birde onun ardından sevenleri tarafından yakılmış Ağıtlar kalmıştır. Gizik Duran Cumhurlu köyünde karısı Eminenin yanına defnedilmiştir.
GIZIK DURAN AĞITLARI
Karisi:
Duran gelir yele yele
Yirtlaz da yaninda bile
Kadi da Mersin'den gelir
Duran'imi sora sora
Degirmenin sakirdagi
Döner firlani firlani
Eger esim sag gelirse
Çifte keserim kurbani
Redif binbasisi biner
Buyurur odana iner
Portlatirsam kör oluyum
Bes yerde kandili yanar
Al at nenni dor' at nenni
Dösünün arasi enni
Banakursun geçmez derdin
Niçin geldin ala ganli
Bacisi:
Bir gonak dutturdum yüce
Odasinda çifte peçe
Duran Agami vurdular
Feke'den geldigi gece
Oglu:
Çalida mi kaldi aban
Girildi mi senin oban
Alti gardas büyüyorduk
Hayifini alirik babam
Ünlü Duran Agam ünlü
Dösünün arasi enli
Bana kursun geçmez derdin
Niye geldin ala ganli
Gene oldum deli gibi
Derelerin seli gibi
Sahan esin harbediyor
Hazreti Ali gibi
Arkadasim çok diyordun
Haniya gelen olmadi
Bas güvencim Yirtlaz derdin
Ondan da imdat olmadi
Tarlalarda olur bostan
Bu söz olur ele destan
Öldügümü aramiyom
Beni vuran Kel KadiOsman
Günahlarıyla,sevaplarıyla Toroslardan bir Koca Gizik Duran gelip geçmiştir. Umarım ki sevapları günahlarına keffaret olur Gizik Duranın.
Yeni bir yazımızda buluşmak dileğiyle..
Behcet ARSLAN
"GİZZİK DURAN TOROSLAR KARTALI" Bir solukta okuyup bitireceğiniz, macera ve kahramanlık dolu bir Roman. Alıp okumak isteyenler bu sayfada benimle irtibata geçebilir. Kitap adresinize kargo ile gönderilecektir.